Κανείς δεν γνωρίζει εάν ζεί τον Αύγουστο του 2010. Ορισμένα όμως γεγονότα είναι σίγουρο ότι θα συμβούν τότε με μαθηματική ακρίβεια. Η βεβαιότητα αυτή πηγάζει από την συλλογική μας μνήμη και τα συμπεράσματα που προκύπτουν μόνο και μόνο με την απλή κοινή λογική και απλή μελέτη της πρόσφατης ιστορίας των γαιών, των περιουσιών και των ανθρωπίνων ζωών που χάθηκαν.
Είναι λοιπόν βέβαιο ότι
1. Το κράτος δεν θα προβεί στην απαιτούμενη εκ βάθρων αναδιάρθρωση του κρατικού μηχανισμού έτσι ώστε να μπορέσει αποτελεσματικά να κάνει (α) πρόληψη και (β) καταστολή της πυρκαγιάς που θα εκδηλωθεί τον Αύγουστο 2010 σε διάφορα μέρη της Αττικο-Βοιωτίας. Το συμπέρασμα αυτό αντλείται από το γεγονός των πυρκαγιών της Ηλείας το 2007 (κατά τις οποίες καταστράφηκαν τα περισσότερα στρέμματα, αρχαιολογικοί χώροι, περιουσίες και ζωές). Λόγω του μεγέθους της καταστροφής λογικά θα έπρεπε να αναγκάσει την Κυβέρνηση σε θεαματική θεσμική και δομική ανταπόκριση (αλλαγή ατόμων, αλλαγή νομικού καθεστώτος, επιβολή άμεσης αναδάσωσης, προστασία της καμμένης γής από απαλλωτρίωση, κλπ). Κάτι τέτοιο δεν έγινε. Ό,τι βοήθεια προς τους πυρόπληκτους δόθηκε, δεν είναι δυνατόν να συγκριθεί με τα ωφέλη που θα υπήρχαν από μία καλή και σωστή πρόληψη, με ασφάλεια κατά ένα μικρό κλάσμα μόνο της αντίστοιχης δαπάνης αυτής των Ολυμπιακών Αγώνων. Η τωρινή πυρκαγιά στην Β. Αττική δείχνει ότι εφόσον ο κρατικός μηχανισμός δεν αναδιαρθρώθηκε σε ανταπρόκριση και αντίδραση στην φοβερή ήττα της χώρας απέναντι στους πολίτες της, δεν πρόκειται να το κάνει ούτε τώρα, μετά από την δεύτερη τραγική προδοσία του κρατικού μηχανισμού προς τους πολίτες του. Συνεπώς, τον Αύγουστο 2010, είτε εμείς ζούμε είτε όχι, η πυρκαγιά θα κατακάψει τα υπόλοιπα και ο κόσμος αλλόφρων θα (ξανά)τρέχει να σβύσει μόνος του αυτά που η Κυβέρνηση που (ξανα)ψήφησε ο ίδιος αδιαφορεί (πέρα από τους κατά τόπους ηρωϊσμούς των συγκεκριμένων ατόμων, πυροσβεστών, αεροπόρων, πολιτών, στρατιωτών που είναι σίγουρο ότι θα ξανασυμβούν). Ποιό συγκεκριμένα,
2. Ο Αύγουστος 2010 θα βρεί πάλι ένα κράτος το οποίο δεν θα έχει δημιουργήσει το νομικό πλαίσιο για αποτροπή (λόγω φόβου) των επιδόξων και επαγγελματιών εμπρηστών. Συγκεκριμένα, από το 1999-2005 καταδικάστηκαν 1.339 άτομα (Ονισένκο, Καθημερινή, 23-8-2009) για εμπρησμό, εκ των οποίων το 1 τρίτο είναι υπότροποι, δηλαδή καταδικάζονται για τουλάχιστον δεύτερη φορά. Το 99% των καταδικασθέντων καταδικάστηκε σε ποινή 1-5 ετών. Εξ αυτών τα 2/3 με αναστολή ενώ οι υπόλοιποι (το 1/3) εξαγόρασαν την ποινή τους. Ακόμη λοιπόν και να συλληφθούν οι εμπρηστές, πολύ λίγο τους απασχολεί εάν θα καταδικαστούν δεδομένου ότι το νομικό πλαίσιο είναι τέτοιο που υποθάλπτει και αποθρασύνει το συγκεκριμένο έγκλημα Επίσης, οι περισσότεροι που προσάγονται από την Αστυνομία για εμπρησμό, απαλλάσσονται λόγω «αναπαρκούς και πλημμελούς συλλογής αποδεικτικού υλικού» (Ονισένκο, ibid). Άρα οι εμπρηστές του Αυγούστου 2010 δεν έχουν να φοβούνται και πολλά πράγματα. Το κράτος τους γνωρίζει (αφού το ένα τρίτο των καταδικασθέντων είναι υπότροποι, και αφού καταγράφει ακόμη και αυτούς που προσάγει σε προανάκριση και που εκ των υστέρων αθωώνονται). Συνεπώς γνωρίζει και τα μέρη από τα οποία προέρχονται, και συνεπώς ο κοινός, απλός νούς (και όχι εκείνος ενός αστυνομικού δαιμονίου) ορίζει ότι θα μπορούσε η αστυνομία να τους παρακολουθεί λόγω βεβαρυμένου παρελθόντος. Το γενονός ότι δεν το κάνει (απ’ότι δείχνουν τα αποτελέσματα) δείχνει ότι ουδείς φόβος υπάρχει για τους εμπρηστές του Αυγούστου 2010.
3. Η Κυβέρνηση δεν πρόκειται να εξοπλιστεί με περισσότερα (και καινούργια) πυροσβεστικά αεροπλάνα ή ελικόπτερα, και έτσι τον Αύγουστο του 2010 θα (ξανα) δούμε πάλι τα από 30ετίας γνώριμα κιτρινοκόκκινα (υπερχρησιμοποιημένα) Canadair και τα (πιό πρόσφατα) ελικόπτερα. Είναι απορίας άξιο πως η εναέρια άμυνας της χώρας εξαρτάται ακόμη από αεροπλάνα τεχνολογίας 1970 ή 1980 ενώ θα μπορούσε να έχει εξοπλιστεί με αεροπλάνα αεροπυρόσβεσης νέας τεχνολογίας, που ίσως τους έδινε την δυνατότητα να κάνουν ρίψεις και την νύχτα. Είναι γνωστό ότι υπάρχουν ελικόπτερα που είναι εξοπλισμένα με ειδικά ραντάρ νυκτός που παρακολουθούν την φωτιά και μεταδίσουν σε real time εικόνες είτε σε πεζοπόρα τμήματα είτε σε άλλα εναέρια αεροσκάφη για την εξέλιξη ή πρόληψη της πυρκαγιάς (πχ. Το AH-1 Firewatch “Cobra”). Επίσης υπάρχουν και άλλα εξ ίσου ειδικά κατασκευασμένα για αεροπυρόσβεση τύποι σαν τα Canadair (π.χ. το Grumman S-2T). Το επιχείρημα εδώ είναι ότι εάν υπάρχε ένας στόλος 2 ή τρείς φορές μεγαλύτερος από τον σημερινό, οι συντονισμένες ρίψεις 10 φερ’ ειπείν αεροπλάνων στο ίδιο μέρος να έσβυναν οποιαδήποτε εστία, (εάν και τα 10 τό ένα μετά το άλλο σε απόσταση 2-3 λεπτών όλα επιχειρούσαν στο ίδιο σημείο) πιό γρήγορα ώστε να μπορέσουν να πάνε αλλού. Δεν χρειάζεται να είναι κανείς expert αεροπορικής στρατηγικής για να γνωρίζει από την ιστορία και μόνο, ότι η επιχειρησιακή ετοιμότητα και αποτελεσματικότητα μίας οποιασδήποτε αεροπορικής δύναμης είναι συνδιασμός ανθρώπινης ικανότητος και εκπαίδευσης, προδιαγραφών των αεροπλάνων και του αριθμού τους. Έτσι στις αρχές της εμπλοκής της Μάχης της Αγγλίας οι Γερμανοί άσσοι ήταν σχεδόν ακαταμάχητοι. Αλλά μόλις οι Άγγλοι ανέπτυξαν το Spitfire για να αντιμετωπίσει το Messersmit, σε αρκετά μεγάλους αριθμούς, συν το γεγονός ότι η Γερμανοί δεν μπορούσαν να αντικαθιστούν τους άσσους που σκοτώνονταν ή τα αεροπλάνα τους με τον ίδιο ρυθμό, ο αριθμός κατέληξε να είναι ο κρίσιμος παράγων στην εξίσωση. Στη φωτιά που είναι και προβλέψιμη (χρονικά) αλλά και αντιμετωπίσημη (παρά τον «στρατηγό άνεμο») και άρα δίνει τουλάχιστον ένα έτος προετοιμασίας (από Αύγουστο σε Αύγουστο, παρά το ότι πυρκαγιές προφανώς συμβαίνουν όλο τον χρόνο) δεν υπάρχει δικαιολογία γιατί ο αριθμός αυτός δεν αυξάνεται θεαματικά. Όσο και να κοστίζει, δεν είναι δυνατόν να συγκριθεί με την δαπάνη ενός μόνο F-16 ή άρματος Leopard νέας γενιάς ή οριμένων μόνο βλημάτων. Το κόστος, θα ήταν δικαιολογία για κράτη και επαρχίες, όπως είναι το Οντάριο και η Μανιτόμπα του Καναδά, που δεν έχουν κονδύλι για αμυντικές δαπάνες. Η Ελλάδα όμως ήδη αναγκάζει τους πολίτες της να στηρίζουν ένα τεράστιο ποσοστό του εθνικού προϋπολογισμού για αμυντικές δαπάνες. Είναι λοιπόν καθαρά θέμα επαναδιατύπωσης τί ακριβώς είναι «αμυντική δαπάνη» και κατά πόσον θα έπρεπε να δωθεί ένα μικρό ποσόστό από αυτές για να γίνει επίτέλους και για την Ελλάδα «η αγορά του αιώνα» σε εξοπλισμό αεροπυροσβεστικών μέσων. Η διαφορά είναι ότι τα πολεμικά μας αεροπλάνα χρησιμοποιούνται ελάχιστα ή μόνο σε ασκήσεις (αναχαιτίσεις ή όχι και παρελάσεις), ενώ τα αεροπυροσβεστικά επιχειρούν κανονικά (σε συνθήκες δηλαδή «πολέμου»). Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν πρέπει να εξοπλιζόμαστε, αν και αυτό είναι άλλη συζήτηση. Σημαίνει όμως ότι με λίγη επαναπροσδιορισμό, θα υπήρχαν αρκετά κονδύλια για να λυθεί το πρόβλημα της πυροπροστασίας στην Ελλάδα. Μάλιστα η Ελλάδα (πριν της καούν βέβαια όλα της τα δάση) θα μπορούσε να εξάγει και υπηρεσίες προς άλλες γειτονικές χώρες αντί να νοικιάζει από εταιρίες σαν την Scorpion κυρίως Ρωσσικής κατασκευής πυροσβεστικά εναέρια μέσα, νοικιάζοντάς με πανάκριβα ενοίκια. Οι πιθανότητες λοιπόν είναι ότι δεν πρόκειται να αυξηθούν τα κονδύλια πολιτικής προστασίας και έτσι τον Αύγουστο του 2010 θα ξαναδούμε πάλι τον μικρό αυτό στόλο να δίνει μία δύσκολη μάχη ενώ θα μπορούσε να κουράζεται στο μισό ή στο ένα τρίτο.
4. Κ Κυβέρνηση δεν πρόκειται να αλλάξει το κύκλωμα που λυμαίνεται τις απαλλοτριώσεις και στο οποίο εμπλέκονται πολεοδομία, συμβολαιογράφοι, δασαρχείο και συγκεκριμένα τοπικά (πανίσχυρα απ’ ότι φαίνεται) συμφέροντα. Η Κυβέρνηση δεν έχει ακόμη (!) καταρτήσει χάρτη δασών και εθνικό κτηματολόγιο, εντός των 2 ετών από τις φωτιές του 2007. Σύμφωνα με τον Καραβέλλα (Καθημερινή, 23-08-2009) επίσημος απολογισμός του κράτους για τις πυρκαγιές του 2007 δεν έγινε. Σύμφωνα με ότι λέει ο ίδιος «Στο σύστημα δασικής προστασίας και διαχείρισης δεν έχει επιχειρηθεί καμία ουσιαστική βελτίωση. Η Δασική Υπηρεσία εξακολουθεί να βρίσκεται σε μαρασμό, ενώ η επιχειρησιακή δυνατότητα της Πυροσβεστικής Υπηρεσίας παραμένει προβληματική, με ελλείψεις σε προσωπικό, εξοπλισμό και τεχνογνωσία. Για την κρίσιμη φάση της πρόληψης των πυρκαγιών μέσα από την οικολογική δασική διαχείριση, καμία σημαντική μέριμνα δεν λαμβάνεται. Το σύστημα πολιτικής προστασίας παραμένει αναποτελεσματικό. Το μητρώο εθελοντικών οργανώσεων δεν έχει ολοκληρωθεί, δεν έχει ληφθεί καμία μέριμνα για την εκπαίδευση και την αξιολόγηση ομάδων και εθελοντών και οι ελάχιστες κρατικές ενισχύσεις μοιράζονται χωρίς κανένα ουσιαστικό κριτήριο». Ίσως το σημαντικότερο που καταγγέλει ο ίδιος, μέσω της οργάνωσής του WWF είναι οτι η χώρα έχει από το 2003 αναστείλει την διαδικασία βεβαίωσης και καταβολής προστίμων για καταπατήσεις δασών (!). Στην ίδια λογική, ο Κουρής, Δασολόγος-Περιβαλλοντολόγος ) στην Καθημερινή (23-8-09) λέγει ότι θεωρητικά υπάρχει ισχυρότατη νομοθεσία (Νόμος 998/79) που αναγκάζει την αυτόματη ανακήρυξη σε αναδασωτέα οποιαδήποτε εθνική γαία καταστραφεί. Ωστόσο, «οι υποψήφιοι καταπατητές είτε προκαλούν πυρκαγιές με στόχο να εκμεταλλευθούν τις εκτάσεις αυτές, είτε γνωρίζοντας τα παραπάνω πάλι τις καίνε με σκοπό να τις εκμεταλλευτούν μέσα από παράνομες διαδικασίες και καταστρατήγηση των νόμων». Έτσι, τον Αύγουστο του 2010, με αρωγό την ίδια την Κυβέρνηση (όποια και εάν είναι αυτή) το όλο σκηνικό (με την σύμπραξη και συμπόνια των ΜΜΕ) θα ξαναστηθεί και το έργο θα ξαναπαιχτεί μπροστά μας: Ο (εκάστοτε) πρωθυπουργός λίγο ξεμαλιασμένος, οπωσδήποτε χωρίς γραβάτα, και ίσως με στολή εκστρατείας, θα φαίνεται να προσέχει με γουρλωμένα μάτια αυτά που του λένε οι (ατσαλάκωτοι και ήρεμοι) επιτελείς του για το «πώς πάνε τα πράγματα». Μετά θα κάνει εξαγγελίες για τον δύσκολο αγώνα, κλπ. κλπ., τον ηρωϊσμό, κλπ. κλπ., την αυτοθυσία, κλπ. κλπ. Μετά θα πάρει θυμωμένο ύφος και θα εξακοντίσει απειλές προς όλους τους εμπρηστές -τους οποίους όμως γνωρίζει ότι δεν θέλει να τιμωρίσει – αποσιωπώντας τους πραγματικούς ενόχους – συν τον εαυτό του μιάς που θα πρωθυπουργεύει. Γνωρίζει ότι με το σωστό ύφος, και την επικουρία των στελεχών, και των αδιάβλητων και αδιάφθορων ΜΜΕ θα «περάσει» την κρίση και μάλιστα μπορεί να βγεί και ο ίδιος προσωπικά με το image του καλύτερο από πρίν. Η πρόσφατη ιστορία της Ελλάδος μας διδάσκει ότι το image του Καραμανλή στις πυρκαγιές του 2007 (αλλά και του Βουλγαράκη) όχι μόνο δεν εφθάρησαν αλλά κέρδισε και τις επόμενες εκλογές, ψηφιζόμενος μάλιστα από τα ίδιους τους πυρόληκτους. Έτσι τον Αύγουστο του 2010, όλοι, εκτός του λαού, κερδίζουν από τις κρίσεις και τις πυρκαγιές.
5. Η Κυβέρνηση δεν έχει σκοπό να συμπονέσει την χώρα. Αντίθετα, θα συνεχίσει να την πονάει, και να την βλάπτει πολλαπλώς. Αυτή η απονιά (χρησιμοποιώ την απλή αλλά πολύ περιγραφική αυτή λέξη του λαού) φαίνεται όχι μόνο στην ουσιαστική της αδιαφορία για τις πυρκαγιές, αλλά σε σωρεία άλλων θέμάτων. Μερικά από αυτά είναι η έλλειψη πρόβλεψης για οποιαδήποτε φυσική καταστροφή (είτε αυτό είναι σεισμοί, είτε πλημμύρες, είτε πυρκαγιές), η καταβαράθρωση του εθνικού γοήτρου στους χειρισμούς για τα εθνικά θέματα (εκτός εάν είναι αθλητικά γεγονότα), η ουσιαστική αδιαφορία για το πραγματικό επίπεδο ένδειας του λαού (όπως φαίνεται από την λογική της φορολογίας της-πάντα και συνεπώς προς τα κάτω), αδιαφορία για την ύπαρξη πελατειακών και διαπλεκομένων συμφερόντων που πάντα είναι ο «δηλωμένος εχθρός» (σε κάθε προεκλογική εκστρατεία) αλλά που προφανώς πάντα παραμένει ο «κρυφός φίλος ή και εργοδότης», ο εκμαυλισμός του λαού και της νέας γενιάς στην λογική και την νοοτροπία του να μη νοιάζεται παρά μόνο για το εφήμερο άκρως προσωπικό τους συμφέρον. Προωθώντας αυτή την νοοτροπία το κράτος «παράγει» άτομα κατά προδιάθεση ανήθικα, εν δυνάμει ικανά να δυναμιτίζουν την κρατική υποδομή και τους θεσμούς. Τα άτομα αυτά, είτε συστηματικά υποδαυλίζουν είτε απλώς αδιαφορούν για την υπολειτουργούσα (σύμφωνα με τα καταστατικά της που περιγράφουν το καθήκον της προς τους πολίτες) κρατικής υποδομής μέχρι το πρόβλημα να χτυπήσει τους ίδιους. Έτσι το εφήμερο, βραχύβιο και κοντόφθαλμα ειδωμένο συμφέρον τους καταστρέφει τον κρατικό ιστό, καταστρέφοντας πολλαπώς και τους ίδιους, ακριβώς όπως κάθε καρκινικό κύτταρο τελικά καταστρέφει και τον οργανισμό που του επέτρεψε να υπάρξει και να πολλαπλασιαστεί.
Εάν μέχρι τώρα παρατηρούμε μία θεσμοποίηση του κατακριτέου, του παράλογου, του παράνομου, της ανοχής, της υπόθαλψης και του κρατικού εφησυχασμού, τί εγγυήσεις έχουμε ότι οποιαδήποτε από αυτά θα αλλάξει τόσο ώστε τον επόμενο Αύγουστο 2010 να μην επαναληφθούν τα ίδια; Καμμία. Ραντεβού λοιπόν, στο προανεγγελμένο και προμελετημένο έγκλημα του Αυγούστου 2010. Με μία ουσιώδη διαφορά. Ότι είναι στο χέρι μας να μην το αφήσουμε αυτό να συμβεί. Πρώτον, με την ψήφο μας η οποία ούτε πρέπει να λησμονεί ούτε να συγχωρεί, ούτε να εθελοτυφλεί. Και αυτό σημαίνει ότι εάν κανείς δεν υπάρχει που να την αξίζει, κανείς δεν θα την πάρει. Δεύτερον, με την κριτική μας σκέψη κρίνοντας ορθολογιστικά ότι το συμφέρον των πολλών είναι συμφέρον και του ατόμου. Τρίτον, με την αγάπη προς τη χώρα και το έθνος μας που είναι η μόνη εγγύηση ότι η Ελλάδα ζεί μέσα μας και οδηγεί τις πράξεις μας.
Λονδίνο Αύγουστος 2009
Μιχάλης Τζανάκης, Κοινωνιολόγος